De psychologie van een afrekening.

Het boek van Mattias Desmet: "De psychologie van het totalitarisme" was een bestseller naar Vlaamse normen. Wereldwijd is het boek ook veel gelezen na vertalingen in verschillende talen. En zoals altijd vangen hoge bomen veel wind. In dit geval kwamen er naast vele positieve ook negatieve kritieken.

In de maanden die voorafgingen aan het verschijnen van zijn boek had Tegenwind opnames met Mattias Desmet in Andalusië. We maakten ook een Engelstalige versie van zijn eerder verschenen documentaire in seizoen 1 van Tegenwind.

Hieronder een reactie van John Waters op heftige kritieken op het boek van Desmet. In al die kritieken zien we telkens weer het mechanisme van de stroman-argumentatie terugkeren: men vervormt de boodschap van het boek en bekritiseert dan de vervormde boodschap. John Waters maakt er werk van, het resultaat mag gelezen worden. De originele Engelse versie kan je raadplegen via John Waters Unchained in zijn substack.

We konden rekenen op de vakkundige vertaling van Els Vanbrabant.

Mattias Desmet is een van de meer bekende en zichtbare critici van het totalitaire Covidisme. Is hij daarom een doelwit geworden voor minder bekende academici en anderen die beweren er ook tegen te zijn?

Aanvallen op de Belgische psycholoog Mattias Desmet blijven uitgaan van het verzet. Dit is een van de vreemdste aspecten van dit syndroom van kannibalisering onder "vrijheidsstrijders": dat hij bijna altijd wordt aangevallen vanuit wat men zou kunnen veronderstellen zijn eigen kant te zijn, waarbij deze scheldkanonnades vaak worden gedeeld op verzetskanalen. Tot op zekere hoogte zijn de redenen daarvoor duidelijk: degenen aan de kant van het establishment weten dat ze door hem aan te vallen de aandacht op zijn werk vestigen, en dat is wel het laatste wat ze willen. Ze laten het aan zijn eigen kant over om te proberen hem uit de discussie te verdrijven, en daar vinden ze veel gewillige agenten.

Over het algemeen - en dat is maar al te typisch - proberen de aanvallen te suggereren dat hij "gecontroleerde oppositie" is, een soort Mefisto voor de autoriteiten. Een verwant thema is dat hij in zijn recente boek de Psychologie van Totalitarisme heeft geprobeerd de slachtoffers van de voortdurende tirannie de schuld te geven van wat er gebeurt, in plaats van de samenzweerders tegen de vrijheid aan te pakken. Nog verbijsterender waren de pogingen om te suggereren dat het concept van "massavorming", dat in zijn analyse centraal staat, nep is en een instrument om de boosdoeners vrij te pleiten, ondanks het feit dat het verschijnsel van massavorming in het verleden uitvoerig is beschreven en geanalyseerd door talloze wetenschappers, psychiaters en psychologen. Hij heeft op verschillende van deze aanvallen gereageerd en aangeboden om met de aanvallers in debat te gaan, maar tot nu toe heeft hij geen gehoor gevonden.

Deze voortdurende aanvallen worden vermoeiend, vooral wanneer er zoveel legitieme en verdienstelijke doelen zijn voor de woede van het verzet, en uiteindelijk zullen zij tot de demoralisatie van velen van hen die deze oorlog voor het voortbestaan van de mensheid hebben gevochten leiden. Mattias Desmet is een van de duidelijkste en meest effectieve stemmen aan onze kant van de discussie geweest, die een diepgaand besef heeft verspreid van wat ons is overkomen, in detail de mechanismen van de totalitaire methode heeft uitgelegd, en ons heeft begeleid bij het bestrijden en, misschien, uiteindelijk overwinnen van deze onafgebroken aanval. Desmet betrad de internationale arena twee jaar geleden, toen hij, na de Covid-aanslag, besliste een aanvang te nemen met het geven van publieke uiteenzettingen en interpretaties van de gebeurtenissen die ons begrip op een groot aantal nieuwe manieren openden. Puttend uit het werk van onder anderen Hannah Arendt en Gustave Le Bon en deze herinterpreterend, verklaarde hij de werking van het massavormingsproces in de huidige context van een technologische massamediamaatschappij, en gaf hij aanwijzingen om deze onophoudelijke aanslag op onze vrijheid aan te pakken en uiteindelijk te ontmantelen. Afgelopen zomer publiceerde hij de Psychologie van Totalitarisme, waarvan bijna iedereen verwachtte dat het eenvoudigweg een samenvatting zou zijn van wat hij had gezegd. In plaats daarvan kregen we een overzicht van alles wat hij tijdens de afgelopen jaren had gezegd, uitgebreid met een hoogst opmerkelijke analyse van de fundamentele culturen van de moderne samenleving, die tot aan de wortels gaat van de voorwaarden die massavormingen mogelijk maken. Hier is mijn beschrijving van de thesis van het boek in een recensie van afgelopen zomer:

Zijn boek biedt een beschrijving van de moderne samenleving in de grip van een escalerende mechanistische cultuur, waarvan totalitarisme de onontkoombare bestemming is. Vastgelopen in een stollende mechanistische ideologie wordt de mens gereduceerd tot een biologisch organisme en onderworpen aan een positivistische logica waarbij elk aspect van het denken bij uitstek aantoonbaar moet zijn. De daaruit voortvloeiende vernietiging van de symbolische en ethische elementen van de menselijke cultuur, schrijft Desmet, resulteert in de verwoesting van relaties en het isolement van het individu, waardoor de menselijke persoon verandert in een geatomiseerd subject, waarvan het hele bestaan is gereduceerd tot elementaire deeltjes die op elkaar inwerken volgens de wetten van de mechanica. Dit levert de bouwsteen van het moderne type totalitaire staat . . .

Een centraal leidmotief in Desmet’s boek is de bewering van Hannah Arendt dat het totalitarisme het logische verlengstuk is van een veralgemeende obsessie met de wetenschap, die "een afgod is geworden die het kwaad van het bestaan op magische wijze zal genezen en de aard van de mens zal veranderen”.

Je zou je dus kunnen voorstellen dat Mattias Desmet door de hele "vrijheidsbeweging" wordt vereerd, en tot op zekere hoogte is dat ook zo. Maar er is ook een terugkerend patroon van denigratie en onjuiste voorstelling van zaken, dat uiteindelijk lijkt voort te komen uit afgunst of mogelijk iets meer sinisters. De tendens is niet alleen om zijn analyse in twijfel te trekken - een terechte oefening, die hij van harte en zonder wrok aanvaardt - maar om hem in diskrediet te brengen en, zo lijkt het vaak, neer te halen. Verontrustender is dat de kritiek vaak gepaard gaat met groteske insinuaties over zijn motieven en loyaliteiten. Dit lijkt niet alleen zinloos en niet bevorderlijk voor de bredere inspanning, maar heeft ook geen enkele zin, noch wat betreft de inhoud, noch wat betreft Desmet’s mogelijke motivatie die geenszins kwaadaardig is. De meest recente van deze aanvallen die ik aantrof op mijn bureau is een artikel, Covid-19 - Mass Formation or Mass Atrocity? van David Hughes, Valerie Kyrie en Daniel Broudy, dat afgelopen november werd gepubliceerd op unlimitedhangout.com.

De recensie is 15.000 woorden lang, maar het zou even goed een domme tweet kunnen zijn, want het schrijfsel heeft de teneur en de integriteit van een shitpost van, zeg maar, 240 lettertekens. Net als bij eerdere aanvallen op Desmet is de insteek ervan zijn uitspraken en betekenissen te verdraaien en te verbasteren om een bepaalde indruk te wekken: dat hij zijn inzicht in de psychologische dynamiek van het totalitarisme wil gebruiken om de boosdoeners vrijuit te laten gaan.

Mattias Desmet geeft de slachtoffers niet de schuld, maar probeert het symbiotische proces te beschrijven waarmee manipulatoren erin slagen de menselijke geest te doden. Hij verblindt ons zeker niet, zoals een andere criticus beweerde, "voor de identiteit van de ware schuldigen". Hij probeert veeleer een complexer begrip over te brengen: dat het huidige soort totalitarisme (vooral door de penetratie van de massamedia) niet alleen radicaal verschilt van de klassieke dictatuur, maar ook van de twintigste-eeuwse vormen van totalitarisme. Gevoed door een alomtegenwoordige ideologie, coöpteert deze "hedendaagse" vorm de massa in wat kan lijken op een "vrijwillige" samenwerking met de tirannen. Desmet ontkent niet het bestaan van tirannen of hun snode agenda's, maar maakt duidelijk dat zij, als individuen, overbodig en inwisselbaar zijn binnen de structuur van de trance. De onderliggende omstandigheden in de samenleving - massale vervreemding, vrij zwevende angst, anomie, bullshit jobs - creëren een vatbare "massa" die gemakkelijk de ideologie omarmt die haar een vreemd soort verlichting lijkt te bieden, inclusief een valse vorm van solidariteit, die het voor de manipulators gemakkelijker maakt om controle uit te oefenen. Hij sluit een orkestratie niet uit, maar benadrukt slechts dat dit "top down"-begrip ontoereikend is om het totale verschijnsel te begrijpen.

De trojka beweert dat "het grootste gevaar van het oprekken van de massavormingstheorie om de realiteit van Covid-19 te dekken, is dat zij tot passieve resignatie kan leiden". Ze vatten samen: "Waar burgers er niet in slagen hun leiders ter verantwoording te roepen, gedijt wreedheid. Net als patronen van seriemoorden, kunnen patronen van massale wreedheid worden verwacht zich te herhalen en te intensiveren als ze niet bestreden en geneutraliseerd worden. En op de een of andere (onduidelijke) manier brengen ze deze stelling in verband met een andere bewering: "[Desmet's] poging om sociaal-politieke fenomenen te herleiden tot patronen in de natuur is, ironisch genoeg, een kenmerk van sciëntisme waar hij anderszins terecht kritiek op heeft. Retorisch gezien dient het tegelijkertijd om het totalitarisme associaties van natuurlijke schoonheid toe te dichten. Op deze punten zou ik willen repliceren dat de hele strekking van Desmet’s boek, en ook zijn publieke uitingen gedurende de twee afgelopen jaren, machtsmisbruik ten zeerste aanklagen. Zijn gebruik van natuurlijke metaforen is slechts een manier om de anders mysterieuze gedragspatronen te benadrukken en te illustreren die kenmerkend zijn voor mensenmassa's onder invloed van wat Le Bon omschreef als "massapsychologie" of “groepsziel".

Een hardnekkige insinuatie van zijn critici is dat Desmet probeert de "gruwelijke" aspecten van wat er gebeurt te ontwijken of te bagatelliseren, maar dit komt neer op de bewapening van een valse dichotomie met een stroman op de rug. Desmet's stelling is geen of/of, maar een en/en - manipulatie en tirannie, massavorming en wreedheid - die samenwerken om de "massa" ertoe te bewegen het meeste werk te verzetten bij het controleren van de bevolking en het bestraffen van andersdenkenden, wat precies is wat we de afgelopen (bijna) drie jaar hebben meegemaakt.

Wat ik in deze "recensie van een recensie" vooral aan de orde stel, zijn niet de geschilpunten tussen de auteurs en Mattias Desmet, maar veeleer de verdraaiing en manipulatie door de recensenten van zijn woorden en uiteenzettingen met als enige doel zijn reputatie te besmeuren, terwijl zij de verantwoordelijkheid om zich naar behoren in zijn gedachten te verdiepen, uit de weg gaan. Ze hebben het volste recht om het oneens te zijn, maar niet om woorden en betekenissen te verdraaien. Aangezien er drie namen op de recensie staan, zal ik ze hier afwisselend "de recensenten", "de auteurs", "de trojka van recensenten/auteurs", of gewoon "de trojka" noemen.

De auteurs stellen hun zaak als volgt:

In deze recensie van Desmet's boek, de Psychologie van Totalitarisme, betogen we dat het de psychologie van wreedheid manifesteert - en dat 'Mass Formation' paradoxaal genoeg dient om de massale wreedheden die tijdens het Covid-19 tijdperk werden begaan te legitimeren.

De trojka zal later beweren dat "terwijl ze de tirannie psychoanalyseert, de theorie [van massavorming] paradoxaal genoeg dient als een aantrekkelijke en intellectueel bevredigende systeemrechtvaardigende sluier waarachter de architecten van wreedheid zich kunnen verschuilen.”

In plaats van de illusies van Covid-19 terug te leiden tot de machtige entiteiten en actoren die The Science™ vanaf het begin hebben gedicteerd en afgedwongen .... stelt de Psychologie van Totalitarisme dat bevolkingen dit zinsbedrog vooral aan hun eigen neuroses en zelfonderdrukkende impulsen te wijten hebben. Wij, de slachtoffers van massale misleiding, worden aangemoedigd om de kritische lens op onszelf te richten, om onze eigen dwaze naïviteit te bestrijden.

In de eerste plaats impliceert de stelling van de trojka dus dat de leiders op de een of andere manier buiten de samenleving staan - als indringers, bezetters - terwijl ze in feite steevast uit de rangen van de bevolking zullen zijn geplukt, een punt dat Desmet herhaaldelijk benadrukt. Desmet zegt ook niet dat de "slachtoffers" van massavorming "schuld" hebben aan wat er gebeurt: Hij beschrijft een quasi-universeel proces waarbij de dynamiek van het leven in gemeenschap leidt tot onverwachte, organische krachten en psychologische kruisstromen, die onder bepaalde omstandigheden leiden tot massavorming en dus tot totalitarisme.

De trojka hanteert in haar bespreking een slinkse en dubieuze methode om het gewenste effect te bereiken, door zinnen van verschillende pagina's en paragrafen door elkaar te halen en betekenissen uit verafgelegen contexten te vermengen tot geheel nieuwe betekenissen. Het volgende verkorte/samengeraapte citaat bevat bijvoorbeeld ongeveer een half dozijn afzonderlijke zinnen uit verschillende paragrafen tussen blz. 127 en 134, zonder enige verwijzing naar de gedetailleerde uiteenzetting van complexe argumenten die in dat hele hoofdstuk voorkomt, of de vele nuances die Desmet onderweg aanbrengt. Om zichzelf in te dekken geven ze meestal paginaverwijzingen, die niettemin nutteloos zijn voor een lezer die Desmet's boek niet bij de hand heeft.

Dit fragment uit de kritieken van de trojka dient om het volgende punt te benadrukken:

In plaats van de slachtoffers van overheidsgeweld te erkennen, maakt Desmet autoriteiten tot slachtoffers van hun eigen zelfdestructieve reacties op de "wil" (p. 126) van de massa: "De totalitaire leider offert blindelings zijn eigen belangen op .... [bijvoorbeeld] in de onverschrokkenheid waarmee totalitaire regimes hun eigen economie vernietigen en economische ravage aanrichten" (p. 112), zegt hij. En toch werd er volgens Oxfam tijdens de "pandemie" elke 30 uur een nieuwe miljardair gecreëerd. Wat hebben die ultrarijken precies opgeofferd?

Zelfs uit het verdraaide citaat hierboven, kan men duidelijk afleiden dat Desmet (in het algemeen van deze verwijzingen) het heeft over politieke leiders, die inderdaad bereid bleken om populariteit op te offeren, door de economieën onder hun beheer te vernietigen. De "obscenely wealthy" zijn een andere zaak, waarover Desmet elders veel te zeggen heeft. De trojka weigert een onderscheid te maken tussen de politieke aanjagers van de "pandemie" en degenen die ervan profiteren. In een ander voorbeeld van een dergelijke verkeerde voorstelling van zaken beweert de trojka:

Hoewel Desmet bijvoorbeeld erkent dat het boek Great Reset van Klaus Schwab en pandemische planningsoefeningen, georganiseerd door de Rockefeller Foundation, de Bill and Melinda Gates Foundation en de Johns Hopkins University "beschrijven hoe de samenleving in lockdown zou gaan als gevolg van een pandemie, dat een biopaspoort zou worden ingevoerd, dat mensen zouden worden getrackt en getraceerd met onderhuidse sensoren, enzovoort," stelt hij dat een dergelijke "consistentie" (blz. 133) ontstaat omdat bevolkingen hun leiders voortdurend in een totalitaire richting duwen.

Dit is ofwel met opzet verdraaid ofwel ronduit onbegrijpelijk. Het woord "consistentie" komt één keer voor op pagina 133 van Desmet’s boek, in de volgende alinea, die volgt op een beschrijving van de frequente slordigheid van would-be tiran-experts bij de presentatie van hun plannen aan het publiek. Desmet vervolgt:

Het enige waar het expertsdiscours consistent in is, is dat de besluiten altijd gaan in de richting van een meer technologisch en biomedisch gecontroleerde maatschappij, met andere woorden, in de richting van het realiseren van de mechanistische ideologie. We zien daarmee in de coronacrisis exact dezelfde problemen als deze die de replicatiecrisis reveleerde in academisch onderzoek: een wirwar van fouten, slordigheden en geforceerde redeneringen waarin de onderzoekers onbewust hun ideologische uitgangspunten bevestigen (het zogenaamde allegiance effect, zie hoofdstuk 4).

De trojka bedenkt hieruit het volgende verzinsel:

De moderne massa stuwt altijd in dezelfde richting: de hypergecontroleerde maatschappij.,(p. 127) stelt hij. Als gevolg daarvan gaan de beslissingen van "deskundigen" altijd in de richting van een meer technologisch en biomedisch gecontroleerde samenleving. . . De leiders van de massa . . . geven het volk wat het wil. Als ze bang zijn, wil de bevolking een meer gecontroleerde samenleving. Leiders, aldus Desmet, "voelen eerder aan waar de mensen naar smachten en ze passen hun plannen op een opportunistische manier in die richting aan." (pp. 133-134)

De trojka besluit deze paragraaf met het volgende onoprechte reductionisme:

'Wie wist dat we allemaal masochistische lijfeigenen zijn die geketend willen worden door digitale kluisters?’

Hier hebben de recensenten getracht de inhoud van acht pagina's nauwgezette analyse samen te voegen tot ongeveer 150 woorden, waarbij ze opzettelijk meerdere gedachten door elkaar halen om de giftige en misleidende indruk te wekken die ze wensen over te brengen. Desmet behandelt hier geenszins de verlangens of reacties van de bevolking, maar uitsluitend wat hij ziet als een consistente dynamiek die in de voorschriften van "deskundigen" kan worden waargenomen. Hij gebruikt het woord "horigen" niet, noch heeft hij het hier over zoiets als masochisme. Bovenal heeft hij duidelijk gemaakt - zoals de trojka van auteurs al had erkend voordat zij bezweken voor dit schot onder de gordel - dat niet "de hele" bevolking betrokken is bij de door hem beschreven gehypnotiseerde toestand, maar slechts een segment van ongeveer 30 procent dat niettemin door besmetting een onevenredige uitwerking heeft op een bredere geleding van de middenmoot.

Soms, alsof dit vanzelfsprekend een zaak tegen Desmet is, sommen de recensenten onweerlegbare feiten van de Covid-episode op - lockdown, vaccins, aantasting van de lichamelijke integriteit, gezondheidspassen, enzovoort - waarvan zij insinueren dat Desmet ze heeft genegeerd, maar die hij nergens heeft ontkend, en die hij in feite vele malen minutieus heeft besproken op diverse platforms. Wat is het eigenlijk waartegen ze pleiten? Vaak lijkt het niet alleen om een stroman te gaan, maar om een inerte strobaal.

Ze verwijzen bijvoorbeeld naar de wereldwijde protesten die in 2020 en 2021 in verschillende steden werden gehouden, waarbij ze stellen:

De demonstranten werden geconfronteerd met gewapende politie, soldaten, paramilitaire ploegen, gepantserde voertuigen, traangas, pepperspray en waterkanonnen. De acute sociale spanningen en verschillende vormen van wreedheid die in deze scènes duidelijk naar voren kwamen, blijven in de Psychologie van Totalitarisme onbesproken - afgezien van een vluchtige vermelding van de "10 tot 30 procent" van de bevolking die "zich actief verzet" [p. 140].

Dit is een beetje onzinnig, aangezien het grootste deel van het boek erop gericht is de discussie onder de oppervlakte van het totalitarisme te verplaatsen naar de omstandigheden die het van bovenaf en van onderaf genereren. Er zullen waarschijnlijk nog vele boeken volgen die ingaan op de burgertwisten van de Covid-episode, maar deze kwestie is marginaal voor Desmet's thesis. In zijn interviews van de afgelopen jaren heeft hij veelvuldig gesproken over de aard van het verzet en wat de essentie daarvan zou moeten zijn.

Voor zover de trojka in haar bespreking een zinvolle centrale vraag aan de orde stelt, zou deze kunnen worden samengevat als: "Hebben we werkelijk te maken met massavorming, of is 'massawreedheid' een passendere term? Maar waarom niet beiden? Ik zie geen noodzakelijk conflict tussen de twee benaderingen, die hun "perfecte" symbiose vinden in het gebruik van indoctrinatie en massahypnose als middel voor de normalisering van massale wreedheid, een duidelijk kenmerk van de omstandigheden die we hebben kunnen observeren sinds de lente van 2020

De trojka gaat op een interessante manier verder met het argument van de "massale wreedheid", door de verschillende relevante terminologieën te definiëren en talrijke voorbeelden aan te halen van staatsgeweld, moord, onrechtmatige discriminatie, opgelegde hongersnood, verwondingen door vaccins en dood, en nog veel meer categorieën, die zich tijdens de Covid-episode voordeden. Niets van wat zij zeggen kan op zinvolle wijze worden betwist, maar het is in geen enkel opzicht een weerlegging van de stelling van Mattias Desmet.

De recensenten beweren:

Gezien de omvang van de schade die is aangericht door de dubbelhartige officiële maatregelen en de officiële Science™ in naam van Covid-19, is het niet moeilijk om de Covid-tegenmaatregelen te beschrijven met behulp van de taal van massale wreedheid . . . Kortom, de lens van wreedheid toepassen op Covid-tegenmaatregelen is een voor de hand liggende noodzaak. Het negeren ervan is een duidelijke nalatigheid.

Hier zien we de constructie van hun stroman: Als je niet alle details vermeldt van de situatie die je bespreekt, heb je niet het recht om te theoretiseren over de oorzaken ervan. Dit is onzin, want de feiten van de tirannie van Covid zijn al uitputtend gedocumenteerd - alleen niet op de mainstream media platforms, die de trojka overigens zelf nalaat te bekritiseren.

De trojka beweert:

In de Psychologie van Totalitarisme komt het woord 'wreedheid' slechts drie keer voor. Het wordt niet gebruikt om het bloedbad te beschrijven dat door de reactie op Covid-19 is aangericht, maar om te waarschuwen voor toekomstige schade door ongetemde bevolkingsgroepen. Desmet schrijft dat in de ban van de massavorming "de massa is geneigd tot wreedheden jegens wie haar weerstaat en voert die typisch uit alsof het een ethische, heilige plicht is." (p. 104). 'Onderschat niet waar dit in de toekomst heen kan gaan,' waarschuwt hij. We kunnen zien “wat er aan de horizon verschijnt: naar willekeur oppakken, isoleren en ‘behandelen’ van ‘besmette’ mensen (blz. 115-16). Het is alsof grote aantallen mensen niet al te horen hebben gekregen dat ze zichzelf moeten isoleren op basis van tests die niet geschikt zijn voor het doel en die vatbaar zijn voor vals-positieve resultaten, en dat ze moeten betalen voor hun eigen isolatie in hotels wanneer ze tussen landen reizen. Bovendien is het alsof de intense propagandacampagne om de "niet-gevaccineerden" te demoniseren als ziektedragers (gemodelleerd naar de nazi-behandeling van Joden als ongedierte, en belichaamd door de uitdrukking van CDC-directeur Rochelle Walensky, "pandemie van de niet-gevaccineerden") nooit heeft plaatsgevonden.

Deze nogal warrige paragraaf komt neer op een groteske ontwijking van Desmet's punt, namelijk dat de wreedheden die de trojka toeschrijft aan het "regime" in de overgrote meerderheid van de gevallen zijn begaan door "gewone" mensen (zoals ook blijkt uit de titel van het boek van Christopher R. Browning, Ordinary Men: Reserve Police Battalion 11 and the Final Solution in Poland, waarin precies zo'n uitroeiingsdelegatie wordt uitgevoerd). De mensen die de dodelijke "vaccins" toedienen zijn geen politici, maar verpleegkundigen en artsen; degenen die de quarantainekampen bewaken zijn geen wetenschappers, maar politieagenten en soldaten die "gewoon hun werk doen", enzovoort. De "leiders" maken hun handen niet vuil, maar scheppen slechts de wettelijke en andere voorwaarden waaronder zij hun ondergeschikten kunnen manipuleren om hun vuile werk te doen, en ook dit syndroom is overal in het Covid-project terug te vinden. Nergens suggereert Desmet dat deelnemers aan massavorming ophouden morele agenten te zijn. Waar het hier om gaat is wat Le Bon "de psychologie van de massa" noemde, waarin het individu zijn eigenheid overgeeft aan een groepsidentiteit, een gevaarlijke toestand, en zelden een onberispelijke.

Op vele plaatsen is de aanval van de trojka op Mattias Desmet totaal ongepast, waarbij zijn woorden verdraaid worden om de indruk te wekken dat hij de schuldigen vrijpleit, terwijl zijn doel - heel duidelijk - het tegenovergestelde is. Nergens probeert hij de daders vrij te pleiten of van hun persoonlijke verantwoordelijkheid te ontslaan. Hij probeert de culturele achtergrondstraling zichtbaar te maken die de kans op gruweldaden vergroot, waarbij propaganda het voornaamste element is. Bovendien lijkt het argument van de trojka elke dimensie van collectieve verantwoordelijkheid te ontkennen, een syndroom dat - met zijn uitvloeisel, "collectieve schuld" - deel is gaan uitmaken van de standaardanalyse van het nazisme en het Sovjet-communisme. Er is geen noodzakelijk conflict tussen de verschijnselen van schuld van de leider en massamanipulatie door de verspreiding van propaganda.

En dan wordt het een beetje absurd, wanneer de trojka beweert:

Paradoxaal genoeg belichaamt de massavormingsthese zelf belangrijke psychologische aspecten van een dergelijke gruwelgeneratie, en dient zij op haar eigen manier - hoe onbedoeld ook - om boodschappen af te stemmen en te verspreiden om kwaad aan te richten.

In dit verband beschuldigen zij Desmet van "systeemrechtvaardiging", een syndroom waarbij commentatoren soms proberen het regeringssysteem vrij te pleiten van schuld aan disfunctioneren of wandaden om het geloof in de regerende klasse te behouden. Desmet, zo beweert de trojka - in wat zij beschrijft als zijn "gedepolitiseerde wereld" - maakt zich schuldig aan dit vergrijp, door te suggereren dat "massahypnose" een factor was in de capitulatie van hele bevolkingsgroepen voor de tirannie en ontberingen van de lockdown. Er is geen aandacht voor wie dat "hypnotische verhaal" vertelde, met welk doel, of welke perceptiemanagementtechnieken werden gebruikt om dit verhaal te verkopen. Dit is klinkklare onzin, aangezien de hele strekking van Desmet's bijdragen, vanaf zijn intrede in de internationale arena twee jaar geleden, gericht is op het beschrijven van het opleggen van een trance door politieke en gezondheidsautoriteiten aan hele bevolkingsgroepen, met als doel hen tot slaaf te maken, gebruikmakend van technieken van propaganda, manipulatie, isolatie, geïnduceerde terreur, censuur, misbruik van cijfers en statistieken, massahypnose door technologie en communicatiemedia, creatie van een narratief, implementatie van een verdeling zaaiend beleid, en vele andere instrumenten.

Desmet beschreef zeer gedetailleerd de voorwaarden die vereist zijn voor massavorming: Het eerste wat totalitaire leiders doen is ervoor zorgen dat hun stem de enige is die overblijft. Tot op zekere hoogte is dit ook wat klassieke dictators doen, maar zij beperken het monopolie op de stem tot de publieke sfeer. Ze leggen de politieke oppositie het zwijgen op. Totalitaire systemen werken op een grondigere manier. Zij censureren alternatieve stemmen ook in de privésfeer.

De voornaamste idee-fixe van de trojka is dat zij "massapsychose" een meer geschikte term vindt voor wat Desmet probeert te beschrijven, zij het vooral omdat deze term door Carl Jung werd gebruikt om het nazisme te beschrijven. Desmet, zeggen ze, "naturaliseert, en legitimeert daarmee stilzwijgend een dergelijke massapsychose als massavorming door te beweren dat deze zich voordoet op een wijze zoals complexe, dynamische systemen zich in de natuur organiseren". De recensenten doen geen poging om deze stelling te analyseren, maar doen haar simpelweg af als "de belichaming van een moreel ontwrichtende strategie die bekend staat als de "agentless passive voice", of "exonerative tool" - en stellen: "Het wekt de schijn dat verwerpelijke daden het werk zijn van naamloze krachten, in plaats van mensen. Het is alsof mensen mechanisch worden bewogen maar niet echt toerekenbaar zijn voor hun eigen daden”.

Een ander voorbeeld van de oneerlijke truc van de trojka is te zien in haar behandeling van de transhumanistische kwestie, die Desmet herhaaldelijk heeft beschreven als het eindspel van de tirannie. De auteurs citeren als volgt uit zijn boek:

'De vierde industriële revolutie, waarin de mens geacht wordt fysiek te zullen versmelten met technologie – het transhumanistisch ideaal – wordt hoe langer hoe meer als een onvermijdbare noodzaak gezien. De hele samenleving moet veranderen in een internet of bodies, waarbij het menselijke lichaam digitaal gemonitord, getrackt en getracet wordt door een technocratische overheid. Enkel op die manier zullen we de problemen van de toekomst de baas worden. Er is geen alternatief (There is no alternative).Wie weigert mee te gaan in de technologische oplossing is naïef en onwetenschappelijk' (p.176).

Bij de inleiding van deze passage stelt de trojka:

"Hoewel Desmet zich terecht ongemakkelijk lijkt te voelen bij het vooruitzicht van deze dystopische agenda's, lijkt hij niettemin - op onverklaarbare wijze - de onvermijdelijkheid ervan te accepteren (en is hij in zoverre dus zelf slachtoffer van op angst gebaseerde propaganda)."

Is het werkelijk mogelijk dat drie ervaren academici, verantwoordelijk voor het overbrengen van genuanceerde kwesties aan de volgende generatie, deze passage van Desmet zouden kunnen lezen als iets anders dan een retorische parafrasering van het standpunt van de transhumanisten? Denken zij werkelijk dat zijn formulering van de kwestie in deze termen erop neerkomt dat hij "de onvermijdelijkheid ervan lijkt te aanvaarden", enzovoort?

Zij vervolgen: Er is geen kritisch commentaar op de gemaakte opmerkingen. Het zou aardig zijn te weten vanuit wiens perspectief het transhumanisme zowel een "ideaal" is om naar te streven als precies waarom het een "onvermijdelijke noodzaak" is.

Het antwoord ligt voor iedereen voor de hand, behalve voor een neofiet of een dissident: de orkestratoren van de Vierde Industriële Revolutie; Klaus Schwab en zijn niet zo vrolijke bende politieke eunuchen in het WEF; de sponsors van het transhumanistische project en de technocratische samenleving, waarover Desmet in dat stadium van zijn boek al tien hoofdstukken lang expliciet en impliciet geschreven heeft.

Dit "gotchaïsme" staat centraal in de benadering van de trojka doorheen de gehele recensie, en komt vaak neer op wat kan gezien worden als pure kwaadwillendheid. In de conclusie stelt de trojka bijvoorbeeld:

Desmet kondigt al vroeg aan dat totalitarisme "hét symptoom bij uitstek is van de Verlichtingstraditie" (p. 7).

Dit is opnieuw een hemeltergende verkeerde voorstelling van zaken, waardoor het lijkt alsof Desmet tirannie gelijkstelt aan verlichting, en dus een fanboy is voor de totalitairen. In zijn volledige en juiste context is wat Desmet eigenlijk schrijft het volgende:

‘Totalitarisme is geen historische toevalligheid. In de finale analyse is totalitarisme het logisch gevolg van het mechanistisch denken en het ermee verbonden waanachtige geloof in de almacht van het menselijke verstand. Als dusdanig [mijn nadruk, JW] is het ook hét symptoom bij uitstek van de Verlichtingstraditie.’ Desmet bekritiseert dus - heel duidelijk - niet alleen het totalitarisme, maar ook het "mechanistisch denken" en de "waanideeën" die uit de Verlichting zijn voortgekomen.

Het is niet zo, zoals de trojka beweert, dat Desmet de schade heeft genegeerd die aangericht werd in de naam van Covid zoals, onder andere, lockdowns, door de staat gesteunde euthanasie, eugenetica en "vaccins", of het feit dat "de hele wereld is veranderd in één gigantisch terrein van medische experimenten". In feite heeft hij vele malen over deze aspecten gesproken. Dat hij er in zijn boek niet uitvoerig op ingaat, heeft te maken met het feit dat het boek een specifiek, gericht thema heeft: de onderliggende omstandigheden die aanleiding geven tot massavorming en totalitarisme. Desmet is tenslotte psycholoog. Zijn bijdragen over de hele Covid-periode zijn goed gedocumenteerd en bevatten geen van de lacunes of uitvluchten die de trojka herhaaldelijk insinueert. Zo bevat de kritiek van de trojka een uitgebreid hoofdstuk over de schadelijke gevolgen van lockdowns, met de bewering dat Desmet daarover geen standpunt heeft ingenomen.

Desmet's standpunt over wat hij de "complottheorie" noemt, heeft, wellicht begrijpelijk, nogal wat negatief commentaar uit het verzet opgeleverd. Zijn standpunt is interessant, complex en genuanceerd. Hij sluit het bestaan van oppermachtige conspiratoren niet uit, maar tracht aan te tonen dat dit niet noodzakelijk is voor het ontstaan en in werking treden van massavorming. Hij waarschuwt voor simplistische theorieën om complexe sociale processen te verklaren. In de massa, schrijft hij, opnieuw verwijzend naar Gustave Le Bon, "wordt de individuele ziel vervangen door een gemeenschappelijke groepsziel”:

De massa handelt gecoördineerd en herhaalt dezelfde slogans. Zij activeert gedachten en uitdrukkingen die zich razendsnel door haar gelederen verspreiden (Le Bon beschreef de "besmettelijkheid" van gedachten in een massa). Elk segment van de samenleving neemt deel aan dit unieke pensée - politici, academici, de pers, allerlei deskundigen, rechters en politieagenten. Zo wekt de massa de indruk van een sterk georganiseerd fenomeen. Wie om de een of andere reden niet gevoelig is voor massavorming en dit maatschappelijk verschijnsel "van buitenaf" waarneemt, is geneigd te denken dat dit het resultaat moet zijn van een grootschalige, bewuste en geplande coördinatie.

Desmet kleineert niet degenen die machtige actoren of belangengroepen ter verantwoording willen roepen voor de doden, de verwoesting en de tirannie van Covid-19. Hij noemt hen niet "samenzweringsgezinden". Hij noemt hen geen "complottheoretici". Hij verkent slechts het concept dat bekend staat als "complottheorie" in de context van de mogelijke rol ervan in massavorming, en verdeelt het in verschillende categorieën. Hij citeert Hannah Arendt die zegt dat de complotdimensie een functie is van de meeste maatschappelijke omwentelingen, maar dat deze over het algemeen overschat wordt. Desmet brandmerkt de opvattingen van "complottheoretici" over de tirannie van Covid niet als "simplistisch en karikaturaal"; hij zegt dat complotdenken "de neiging vertoont om te verglijden in theorieën (over samenzweringen) die steeds verder af staan van een genuanceerde visie op de realiteit en op psychologisch vlak vaak leiden tot simplistische en karikaturale opvattingen.” De trojka hekelt Desmet omdat hij toegeeft de "complottheorie" te vermijden omdat hij daardoor “gecanceled” zou kunnen worden. In feite is het een realistisch besef van het heersende klimaat van censuur, dat vereist dat degenen die hopen overeind te blijven, hun argumenten zorgvuldig afwegen.

De waarheid wordt hier kernachtig weergegeven door een paar citaten uit het boek van Desmet:

"Wordt er dan helemaal niet gestuurd en gemanipuleerd? Zeer zeker wel. En met de middelen die de huidige massamedia ter beschikking hebben, zijn de mogelijkheden daartoe ronduit fenomenaal. Maar die sturing is primair niet een sturing door personen; de meest fundamentele sturing is onpersoonlijk van aard. Wat stuurt, is in de eerste plaats een ideologie - een manier van denken. Ideologieën organiseren en structureren een maatschappij progressief en organisch.” (Blz.131)

En later:

"De genoemde praktijken kunnen op bepaalde punten wel overgaan in iets dat wel degelijk de structuur van een complot heeft. Grote instituten gebruiken wel degelijk allerhande soorten twijfelachtige strategieën om hun ideaalbeeld op te leggen aan de maatschappij en de middelen daartoe zijn de laatste eeuwen spectaculair toegenomen. De hele mechanisatie, industrialisatie, ‘vertechnologisering’ en ‘vermediatisering’ van de wereld heeft wel degelijk de macht sterk gecentraliseerd en geen zinnig mens kan ontkennen dat die macht zonder veel ethische en morele scrupules gehanteerd wordt.” (Blz. 135)

De trojka komt iets later op deze punten terug, in een andere nogal warrige paragraaf waarin Desmet's verduidelijking van het punt wordt geprezen, om deze vervolgens prompt weer in te trekken:

Desmet geeft toe dat "er zeer zeker allerlei vormen van manipulatie zijn" in de wereld van vandaag, verergerd door de "fenomenale" macht van de media, maar dit is "in de eerste plaats geen sturing door individuen; de meest fundamentele sturing is onpersoonlijk van aard ... gedreven door een ideologie - een manier van denken" (blz. 131). En nogmaals: "De ultieme meester is de ideologie, niet de elite" (p. 134). Er valt dus niemand iets te verwijten. Er zijn geen verborgen agenda's of machtsverhoudingen tussen de klassen, geen ‘bad actors’ die achter de schermen aan de touwtjes trekken.

Zeggen dat iets (een onpersoonlijke kracht) "de ultieme meester" is, is niet hetzelfde als zeggen dat "niemand schuld heeft" of dat "de elite geen enkele schuld heeft". Elites manipuleren ideologie, een feit dat Desmet herhaaldelijk duidelijk maakt.

De term "complottheorie" was een creatie van de CIA, met als doel bepaalde gebieden van reflectie of discussie af te sluiten. Met deze term worden de sinistere elementen van het woord 'complot' handig en sluw omgedraaid naar het woord 'theorie', waarbij samenzweerders ipso facto onschuldig worden verklaard en complottheoretici schuldig worden bevonden aan paranoïde waanideeën. Omdat ik me bewust ben van het feit dat deze term gewapend is, zou ik Desmet hebben aangeraden hem niet in zijn onversneden vorm te gebruiken, maar dat rechtvaardigt niet de bewering - zoals geuit door verschillende van zijn critici - dat zijn pogingen om het proces te ontleden regeringsinstellingen helpen om afwijkende meningen de mond te snoeren.

Maar de trojka weigert haar belachelijke stelling los te laten en grijpt opnieuw naar pagina 134 van Desmet's boek om te beweren:

Zij die in de greep zijn van massavorming, zo betoogt Desmet, "hebben nog steeds het vermogen om ethische keuzes te maken" en moeten dus niet "zomaar vergeven worden" voor de misdaden die zij begaan (p. 108). Daarentegen zijn "degenen die de massa leiden" zo onschuldig dat ze "zijn als een kind dat op de boeg van een schip zit en aan een speelgoedstuurtje draait telkens als de tanker van richting verandert." (p. 134).

Oh boy! Typisch is dat de twee citaten niets met elkaar te maken hebben en naar heel andere argumenten verwijzen. Het punt waarnaar op blz. 108 van Desmets boek wordt verwezen, heeft betrekking op het feit dat het individu, zelfs onder hypnose, gewoonlijk zijn ethisch besef behoudt, terwijl een individu, wanneer het verwikkeld is in wat Gustave Le Bon een "massapsychologie" noemde, deze terughoudendheid kan loslaten onder de veronderstelde dekmantel van anonimiteit. De zin van het beeld van de jongen die aan het speelgoedstuurwiel draait, houdt verband met de fundamentele omstandigheden waarin de massavorming is ingebed: de omstandigheden van de mechanistische maatschappij - waarin het menselijke element is gedegradeerd door de verschillende kenmerken van vrij zwevende angst, agressie, monotoon werk, enzovoort - waardoor een situatie ontstaat waarvan een opportunistische elite kan profiteren om de massa zonder veel of enige inspanning te sturen - vandaar de metafoor van het speelgoedstuurwiel. Het is geenszins de bedoeling om de orkestratoren met een kind te vergelijken, zoals hier wordt gesuggereerd, noch om hen "onschuldigheid" (het concept van de trojka, niet dat van Desmet) aan wat dan ook toe te schrijven. Desmets belangrijkste punt is dat de mechanismen van het totalitaire apparaat moeten worden begrepen in termen van massapsychologie in plaats van kwaadwillige, opzettelijke misleiding, hoewel dit alles niet dient om de effecten van massavorming of vragen over verantwoordelijkheid of schuld te verzachten. In een menigte van individuen die een massa vormen, zo merkte hij op, lijkt zich "een fysieke resonantie" voor te doen die niet uitsluitend kan worden verklaard op basis van het delen van hetzelfde verhaal. Het fenomeen vertoont directe overeenkomsten met de manier waarop complexe, dynamische systemen zich in de natuur organiseren, zegt hij, zoals de manier waarop spreeuwen in de schemering vanuit alle richtingen naar een gemeenschappelijk punt komen en van daaruit in een harmonisch patroon beginnen zwermen:

Het gebrek aan kritische reflectie, de onredelijke verdeling van de empathie en de bereidheid tot het aanvaarden van groot persoonlijk verlies bij een deel van de bevolking zijn een extreem gevaarlijke cocktail. De manier waarop niet-gevaccineerden de toegang ontzegd wordt tot delen van de sociale ruimte, ja, waarbij er zelfs een draagvlak ontstaat om de toegang te ontzeggen tot winkels en ziekenhuizen, roept de meest onaangename reminiscenties op en kan wel degelijk de eerste stap worden van een infernale cyclus van ontmenselijking.

Dit is precies het soort oordeel - gemeengoed in het werk van Desmet - dat de trojka hem verwijt te hebben nagelaten. Het idee van een massale orkestratie van gebeurtenissen, zegt hij, vervult ongeveer dezelfde functies als massavorming. Kwaadaardige orkestraties komen voor, en daarom kan de notie van wat hij omschrijft als "geheime, opzettelijke, geplande en kwaadaardige" projecten niet worden uitgesloten, maar dit kan uitmonden in iets dat veel groter is dan de afzonderlijke elementen ervan zouden kunnen voorspellen. In het nazi-tijdperk, zegt hij, kwam de Holocaust tot stand doorheen een hallucinant proces van massavorming, dat zowel de daders als de slachtoffers blind maakte en meesleurde in een infernale dynamiek.

Maar er was op een bepaald niveau wel degelijk een intentioneel plan in het spel dat systematisch streefde om de raszuiverheid te optimaliseren via het steriliseren en het elimineren van alle onzuivere elementen. Er waren een vijftal mensen die het hele Holocaust-vernietigingsapparaat netjes, planmatig voorbereid hadden en erin slaagden om al de rest er lange tijd in totale blindheid te laten aan meewerken. Is er dan helemaal geen sprake van sturing en manipulatie? Wordt er dan helemaal niet gestuurd en gemanipuleerd? Zeer zeker wel. En met de middelen die de huidige massamedia ter beschikking hebben, zijn de mogelijkheden daartoe ronduit fenomenaal. Maar die sturing is primair niet een sturing door personen; de meest fundamentele sturing is onpersoonlijk van aard. Wat stuurt, is in de eerste plaats een ideologie - een manier van denken. Ideologieën organiseren en structureren een maatschappij progressief en organisch. Zoals wij in de voorgaande hoofdstukken uitvoerig hebben beschreven, is de dominante ideologie mechanistisch van aard. Deze ideologie ontleent haar aantrekkingskracht meestal aan het utopische visioen van een kunstmatig paradijs.

We hebben dus te maken met zoiets als een zelfgenererend mechanisme, in plaats van een bewuste misleiding door individuele menselijke actoren.

De auteurs zijn het niet eens met de stelling van Desmet dat psychopathie en sociopathie niet (noodzakelijkerwijze) kwesties zijn die centraal staan in de vraagstukken in verband met massavorming en totalitarisme, en geven de voorkeur aan de analyse van Andrew M. Lobaczewski, die zij als volgt samenvatten: '. . . totalitaire samenlevingen, geleid door psychopaten, criminelen en massamoordenaars, met de passieve instemming van de geïndoctrineerde massa's, [kunnen] inherent pathologisch zijn. Het vinden van een remedie voor die pathologie zou het primaire doel moeten zijn van elk boek over de psychologie van het totalitarisme, maar in Desmet's boek komen dergelijke problemen eenvoudigweg niet voor.’

Maar Desmet’s punt is niet dat psychopathie nooit voorkomt: Het is dat het niet noodzakelijk is voor massavorming. Hij gaat over de omstandigheden die ertoe kunnen leiden dat een dergelijk fenomeen tot uitbarsting komt in een verder "normale" samenleving - samenlevingen zoals die in Europa en Amerika - België, bijvoorbeeld, zijn eigen land, of Ierland, het mijne - waarop deze omstandigheden in het voorjaar van 2020 neerdaalden. Het is natuurlijk mogelijk om naar deze verschijnselen te kijken en te besluiten dat de daders ipso facto "psychopaten" zijn, maar dat zou neerkomen op een tautologische "deductie", een vooraf gestelde diagnose en vervolgens gekoppeld aan indirect bewijs, een benadering die weinig licht zou werpen op de manier waarop schijnbaar vrije en open samenlevingen van de ene op de andere dag kunnen veranderen in totalitaire dictaturen.

Toevallig had ik Mattias Desmet eerder precies dezelfde vraag gesteld over de rol van psychopathie in deze contexten, en hij antwoordde als volgt:

'Dat is een goede vraag, en als psycholoog moet ik voorzichtig zijn met het beantwoorden ervan, denk ik. Ik moet dit voorzichtig beantwoorden, want ten eerste denk ik dat het onethisch is om iemand te diagnosticeren zonder hem persoonlijk gesproken te hebben. Ik denk dat je iemand moet kennen om iets over zijn persoonlijkheid te kunnen zeggen. Gewoonlijk hebben mensen als Joost Meerloo, die u wellicht kent - de auteur van The Rape of the Mind - en Hannah Arendt, gezegd - en ik ben geneigd het met hen eens te zijn, denk ik - dat er onder totalitaire leiders allerlei persoonlijkheidstypes bestaan. Ze zijn zeer heterogeen op het niveau van de persoonlijkheid. Als ik als psycholoog spreek over psychopathie, dan heb ik iets heel specifieks nodig. Veel mensen gebruiken de term "psychopathie" over iemand gewoon omdat ze vinden dat hij slecht is, bijvoorbeeld, maar dat is niet genoeg om iemand een psychopaat te noemen, denk ik. De psychopaat heeft een zeer specifieke psychologische structuur, gekenmerkt door extreem narcisme, waardoor de persoon totaal niet in staat is tot empathie, enzovoort. Er zijn zeer specifieke kenmerken. En, weet je, er zullen psychopaten zijn onder de leiders van totalitaire systemen, maar ik betwijfel of het allemaal psychopaten zijn.’

[Dit is een deel van een nog niet gepubliceerd interview dat ik met Mattias Desmet hield in de Button Factory in Dublin, in september vorig jaar. Hoewel het om redenen van geluidskwaliteit niet geschikt is voor uitzending, ben ik van plan de volledige tekst hier in de komende weken te publiceren].

Als je deze 'recensie' leest, krijg je heel vaak de indruk dat het een prospectus is van boeken die Desmet had kunnen schrijven, maar niet heeft geschreven. De trojka lijkt te eisen dat Desmet elk aspect van de Covid-episode behandelt, schijnbaar onbewust van het feit dat hij de afgelopen drie jaar deel uitmaakte van een veelomvattend verzet waarin vele deelnemers een bepaalde rol speelden en afzonderlijke gebieden en disciplines bestreken. Desmet heeft zich geconcentreerd op het thema van massavorming en de rol daarvan in de evolutie van de tirannie die ons blijft omhullen, ondanks de ogenschijnlijke tekenen van ontspanning. Om te suggereren dat er geen medewerking of medeplichtigheid is geweest bij de handhaving van Covid door leden van de bevolking in het algemeen, zou een ontkenning zijn van de ervaring van vrijwel iedereen die zich de afgelopen drie jaar op enigerlei wijze heeft proberen te verzetten tegen deze oplegging. Desmet's stelling is dat zonder deze medewerking de tirannie nooit van de baan zou zijn gekomen. In geen enkel gebruik van Desmet’s tekst in de recensie van de trojka overleven de vaak kwalijke verdachtmakingen van de recensenten een nader onderzoek van wat hij werkelijk heeft geschreven. Hun beweringen zijn bijna altijd onzinnig, omdat ze Desmet's beschrijving van een symbiotische interactie tussen leiders en geleiden, die de totalitaire tirannie een levensduur geeft die niet beschikbaar zou zijn voor louter autoritarisme, onwetend of opzettelijk verkeerd begrijpen.

In haar laatste poging onthult de trojka haar hand: Haar leden zijn allemaal - (althans gedeeltelijk) - marxistische revolutionairen, gepikeerd dat Desmet een boek heeft geschreven dat er niet in slaagt hun argumenten voor hen te verdedigen. En natuurlijk is het vrij duidelijk waarom marxisten een stelling waarin ideologie en niet persoonlijkheid als de hoofdoorzaak van tirannie wordt aangewezen, willen afbreken. Zij beschuldigen hem ervan te weigeren te pleiten voor "een wereldwijde revolutie waarin 90 procent van de mensheid zijn aanspraak op een rechtvaardige wereld laat gelden tegenover de andere 10 procent". Ze halen geringschattend zijn afwijzing aan van het idee dat een gewelddadige revolutie tegen een "kwaadaardige elite" het enige antwoord biedt op de huidige situatie in de wereld, en zijn duidelijke bewering hierover:

Desmet schrijft:

Een dergelijke revolutie . . . zou hoogstwaarschijnlijk leiden tot de radicale vernietiging van de 'vrijheidsbeweging' zelf. Het zou eerder een godsgeschenk zijn voor de elite, omdat het de vernietiging van de oppositie door harde repressie rechtvaardigt.

Hij doet zijn eigen voorstel om de totalitaire aanval te verslaan: waarheidsvinding, moed en ethisch gedrag, zelfs ten overstaan van groot onrecht. Hij citeert Hannah Arendt's stelling dat totalitarisme uiteindelijk het symptoom is van een naïef geloof in de almacht van de menselijke rationaliteit. Daarom, schrijft hij, "ligt het tegengif voor totalitarisme in een levenshouding die zich niet blindstaart op rationeel begrijpen van de oppervlakkige verschijningsvormen van het leven en die voeling zoekt met de principes en de figuren die onder die verschijningsvormen verborgen liggen.”

De recensenten betwisten wat zij beschouwen als zijn conclusie dat geweld onvermijdelijk is in omstandigheden waarin de onderdrukte meerderheid in opstand komt tegen de elite, en wijzen erop dat “de mensheid een overweldigend numeriek voordeel heeft". Ze lijken niet te hebben opgemerkt dat politieke leiders, overal in het Westen, de afgelopen twee jaar degenen die het aandurfden de gebeurtenissen in twijfel te trekken, hebben gedemoniseerd als "extreem-rechtse" extremisten en "binnenlandse terroristen", met de bedoeling de meerderheid van hun medeburgers tegen hen op te zetten - en met zichtbaar succes.

De trojka vervolgt:

Geweld is geen voorwaarde voor emancipatie: er is alleen een kritische massa nodig die ziet wat er gebeurt en weigert zich neer te leggen bij zijn eigen knechting.

Maar er is een wereld van afstand tussen geweld en weigering, en deze laatste benadering - anders geformuleerd - is vanaf het begin het recept van Desmet geweest. Hij heeft ons gezegd dat we vooral onze medewerking moeten blijven weigeren en onze stem moeten blijven verheffen, om zo het risico van wreedheden te verminderen en de massavorming te ontzenuwen.

Maar de trojka laat het niet bij onoprechte verdraaiingen; zo stelt ze bijvoorbeeld:"Let op Desmet's bewering dat "harde repressie" en "vernietiging van de oppositie" door de "elite" "gerechtvaardigd" is in geval van opstand. Dit klinkt op het eerste gezicht fascistisch.”

Met het oog op het zojuist geciteerde citaat uit Desmet's boek (“Een dergelijke revolutie . . . "), is dit zo'n volkomen leugenachtige verminking van zijn woorden dat duidelijk wordt dat het ware doel van de trojka karaktermoord is. Lees het nog eens: Zijn gebruik van het woord "rechtvaardigt" is duidelijk bedoeld om te verwijzen naar de waarschijnlijke toe-eigening door een regime van het voorwendsel van geweld om een harde aanpak van de oppositie te "rechtvaardigen" - "een godsgeschenk voor de elite". Dit is inderdaad een kwestie die degenen die zich hebben verzet tegen de tirannie van de afgelopen drie jaar voortdurend in gedachten moeten houden: dat, als de geest van geweld aan onze kant wordt vrijgelaten, de staat zijn superieure bevoegdheden van gelegitimeerd geweld zal gebruiken om zich met extreme vooroordelen te vergelden - en, ja, dit zal "rechtvaardigen" op grond van "het behoud de rechtsstaat". En nee - het is geen adequaat antwoord om te zeggen dat een dergelijke reactie van de staat moreel onjuist zou zijn; het punt is dat het in de meeste gevallen effectief zou zijn en niet praktisch aan te vechten of terug te draaien.

In de laatste drie paragrafen komen de auteurs eindelijk toe aan de eigenlijke stelling van Mattias Desmet - de illusoire en gevaarlijke aard van het sciëntistische wereldbeeld - waarbij ze zijn argumenten onder deze noemer afdoen als "quasi-mystiek" en los van "de feitelijk bestaande ... sociaal-politieke realiteit". . . . Ten slotte laten ze, Karl Marx citerend, de een glimp van hun rode vaandel zien: "Filosofen hebben tot nu toe de wereld slechts op verschillende manieren geïnterpreteerd; terwijl het er in feite om gaat de wereld te veranderen" - de oplossingen voor het totalitarisme liggen niet in de wetenschapsfilosofie, maar in "de uitkomst van het klassenconflict". Vervolgens erkennen ze, vreemd genoeg, dat Desmet zelf heeft erkend dat de mogelijkheid bestaat dat de massa's uiteindelijk in opstand komen tegen hun onderdrukkers, waarbij ze hem opnieuw aanhalen, maar ook beweren dat het volgende citaat uit zijn boek neerkomt op een "verdediging van het systeem”:

Het probleem laat zich daarom ten eerste niet oplossen door het gewelddadig uitschakelen van een kwaadaardige elite. De essentie van het probleem van het totalitarisme ligt hem in een enorme massadynamiek. Dat zorgt ervoor dat het uitschakelen van de totalitaire leiders geen zoden aan de dijk brengt; ze zijn uiterst vervangbaar (p. 139).

Naar mijn mening kan dit citaat als een beknopte samenvatting beschouwd worden van de zeven decennia durende heerschappij van het bolsjewisme in de Sovjet-Unie, waarin een opeenvolging van putches en zuiveringen resulteerde in een escalerende versterking van de tirannie - waarbij elke "revolutie" contraproductiever bleek dan de vorige. Interessant is dat de trojka weigert de volledige passage aan te halen, die een ander citaat van Desmet omvat, rechtstreeks uit Hannah Arendt:

"In wezen is de totalitaire leider niets meer of minder dan de functionaris van de massa’s die hij leidt; hij is geen machtsgeil individu dat zijn tirannieke en arbitraire wil oplegt aan zijn volgelingen. Als functionaris kan hij op elk moment vervangen worden en hij hangt net zoveel af van de massa die hij belichaamt als dat de massa van hem afhangt.”

Recensenten hebben het recht hun mening te geven over het boek van Mattias Desmet; de vraag is waarom zoveel recensies zo bedrieglijk, kwaadaardig en oneerlijk zijn, waarom deze specifieke recensenten ervoor gekozen hebben hun academische spieren te gebruiken om een hit-piece te construeren in plaats van een beredeneerde kritiek. De trojka heeft een afschuwelijke recensie geschreven, niet zozeer omdat het boek van Desmet in een slecht daglicht wordt gesteld (het 'slechte daglicht' is transparant!), maar omdat de 'slechtheid', waarmee ik bedoel kwaadwilligheid en boos opzet, zichtbaar is in vrijwel elke zin waarin Desmet of zijn boek wordt genoemd.

Waarom zoveel moeite en tijd spenderen aan een dergelijke aanval op iemand wiens werk in wezen aan dezelfde kant van de zaak staat als de hunne, en die duidelijk veel eerder op het toneel verscheen dan zij? (Alledrie auteurs hebben kritische artikelen over Covid gepubliceerd, maar - voor zover ik kan nagaan - pas in het afgelopen jaar of zo). Een mogelijke verklaring is dat marxisten, die in de beginfase van de Covid-episode grotendeels onzichtbaar waren (afgezien van, in sommige gevallen, het steunen van de tirannieke regimes) zich nu beginnen te realiseren dat ze een manoeuvre hebben gemist. Maar zou de tijd die zij aan deze "recensie" hebben besteed niet beter gebruikt zijn geweest om een aanval te bedenken op Bill Gates of Anthony Fauci of Justin Trudeau, of een van de honderden kwaadaardige actoren wier daden zij - zonder namen te noemen en in een recensie van een boek van een met name genoemde auteur - impliciet aan de kaak stellen? Een afrekening als deze heeft geen andere zin dan een poging tot reputatiemoord op iemand die zij beschouwen als een rivaal - of misschien een ideologische tegenstander in een bredere context - die erin geslaagd is de publieke aandacht te trekken die hen tot nu toe werd onthouden.