Kinderen in hun eigenheid laten staan in tijden van massavorming.
Ellen Verellen is de warme voice-over stem in de documentaires van Tegenwind.
Ze heeft een aantal jaren ervaring in de media en creëert ondertussen mooie en waardevolle events. Met de VZW ‘Apple for the Brain’ startte ze in 2022 haar nieuwe initiatief ‘Let them BE’.
Daar maakte ze een podcastreeks waar haar volledige aandacht gaat naar onze kinderen. Ellen gaat iedere aflevering in gesprek met een expert die een thema uitdiept.
De rode draad doorheen de podcastreeks is leren om vertrouwen te hebben in het natuurlijke proces, vaste ideeën rond opvoeden los te laten en volwassenen bewust te maken over wat kinderen nodig hebben om zich in volle eigenheid te kunnen ontwikkelen. Het is een pleidooi om kinderen ‘kind’ te laten zijn, ze te laten spelen, avonturen te laten beleven in de natuur alsook hun fantasie en creativiteit te stimuleren.
Het is belangrijk om ze optimaal te begeleiden doorheen deze snel veranderende tijden, kinderen kleuren immers onze toekomst.
Tegenwind zal de komende weken een aantal afleveringen van deze mooie podcastreeks voorstellen.
In hun eigenheid
Een begrijpelijke bezorgdheid van vele ouders is dat hun kinderen zullen opgaan in een massa die door technocraten zal worden aangestuurd. Hoe kunnen we onze kinderen in hun eigenheid laten staan in tijden van massavorming?
Een gesprek met de ondertussen befaamde professor in de psychologie Mattias Desmet, auteur van het boek ‘De psychologie van het totalitarisme’
“Ik hoop oprecht dat kinderen niet moeten opgroeien in een technocratie. Want in een totalitair systeem zal er niet veel gespeeld worden. De kinderen zullen van kleins af aan een technologische controle onderworpen worden.”
We gaan naar een meer en meer gecontroleerde samenleving met minder privacy en meer regels, dat is duidelijk. Professor Desmet waarschuwt al een poos voor het fenomeen massavorming. Wat een totalitaire staat neigt te doen, op staatsvlak, is het vernietigen van de ruimte waarin de individuen creatief kunnen zijn. Massavorming uniformiseert de burgers.
WAARHEID DURVEN SPREKEN
Kinderen, voor wie sociale acceptatie extreem belangrijk is, aanmoedigen om hun eigen mening en visie te vormen en te durven uitspreken is ongelooflijk belangrijk. Het opvoeden van kinderen tot die deugd is echter niet gemakkelijk, stelt Desmet. Als ouder of leerkracht zelf het voorbeeld geven door meningen te poneren die afwijken van het dominante discours is geen garantie dat het kind ook tegen de stroom durft ingaan. Waarom de ene mens kiest om de gemakkelijke weg van het groepsdiscours te volgen en de andere niet is vreselijk moeilijk te voorspellen en valt amper te begrijpen, zegt Desmet.
CENTRAAL STELLEN VAN HET KIND
“Eigenlijk zou men op school veel meer moeten vertrekken vanuit het centraal stellen van het kind. Ik geloof echt dat onderwijs er vooral op gericht zou moeten zijn om het kind in contact te brengen met het onnoembare in het leven, het kind te laten voelen in de natuur. Het met zijn eigen creativiteit, het onnoembare in zichzelf, het niet voor logica en ratio vatbare in zichzelf te verbinden en dat op een heel praktische manier: door het kind echt veel te laten doen en zelf te laten creëren.
Afhankelijk van de interesse van elk kind kan hij of zij bepaalde zaken verder onderzoeken en de leerkracht kan tonen wat andere mensen daarover ontdekt hebben. De ontwikkeling van het kind laten centreren op zijn eigen, spontane geneigdheid als mens.
Dat is echt goed onderwijs.”
De meeste huidige schoolsystemen leren de kinderen wat te denken en niet hoe te denken. Het huidige reguliere onderwijs moedigt onze jongeren niet aan om autonoom en kritisch te denken.
RUIMTE GEVEN
Van nature hebben kinderen de neiging om te behagen en het verlangen van hun ouder te bevredigen. Volgens Desmet is het strikt noodzakelijk om kinderen de ruimte te geven waarin ze zichzelf tot expressie kunnen laten komen. Hij pleit er niet voor om kinderen grenzeloos vrij te laten, maar wel om ze voldoende vrijheid te geven, ze te observeren en lichtjes aan te sturen waar nodig. Als je als ouder een talent bij je kind bespeurt is het van wezenlijk belang om dat te benoemen en het kind uit te nodigen om daarmee aan de slag te gaan.
“Ik zie dat jij goed bent in schilderen! Laat eens zien wat je kan, voel je vrij om te schilderen hoe en wat je wil. Of wil je liever tekenen?” Als ouder of opvoeder benoem je, stel je vragen maar vervolgens is het gewenst om het kind los te laten.
Als er geen enkele vraag is en geen richting, leidt dat tot een soort verwarring op het niveau van de identiteit. Het is essentieel voor kinderen om te voelen dat er een verlangen is van de ouder. Er moet tezelfdertijd ook echt ruimte zijn om dat verlangen volledig creatief in te vullen. Dat zijn de ideale voorwaarden voor een kind om een eigen identiteit te creëren en letterlijk iets creatiefs van zichzelf te realiseren. Maar dan nog is het de authentieke keuze van het kind om van de aangeboden ruimte gebruik wil maken of niet.
Als die ruimte niet gecreëerd wordt, waarin het kind naar eigen believen kan invullen hoe het met dat verlangen van de ander wil omgaan, verdwijnt het als mens.
“Het is die ruimte die verdwijnt in een totalitair systeem waardoor het totalitaire systeem dus effectief, per definitie, de pure ontmenselijking wordt. Vandaar dat Hannah Arendt het totalitarisme in haar boek het ultieme kwaad noemde, omdat het de ultieme bestaansruimte, de bestaansvoorwaarden van het fenomeen menselijkheid vernietigt en wegneemt.”
EIGEN KEUZES MAKEN
Professor Desmet benadrukt het belang om kinderen eigen keuzes te laten maken. Kinderen krijgen er energie van en bovendien voedt het opnieuw de creativiteit en stimuleren we hen zo om na te denken over de mogelijke gevolgen van hun keuze. Het zelfvertrouwen van het kind krijgt een boost want het heeft zelf mogen kiezen: ik kies om die kleren te dragen vandaag omdat ik er zin in heb. Mijn mama dwingt me daar niet toe en is zelfs blij dat ik mijn verlangen kan volgen en mijn puur, spontane keuzes maak. Dat is het punt waarop ze ontstaan en bloeien als mens.
VAN CONTROLE NAAR RESONEREN
Er is een neiging om alles te rationaliseren in onze maatschappij. Zo ook in het opvoeden van kinderen. Van zodra een baby geboren wordt ontstaat er een soort controledwang. Alles moet gecontroleerd en in de ´juiste´ richting geduwd worden. Dat betekent in de richting van het vooropgestelde ideaalbeeld of het ideale verloop. De verpleegster staat klaar aan het kraambed om moeder en kind in een borstvoedingsschema te duwen. Kind en gezin heeft al een waaier aan opvoedbrochures naar de ouders opgestuurd om te zeggen hoe het allemaal moet: wat het kind moet eten, wanneer en in welke volgorde, hoeveel het moet slapen en zal de eerste jaren wegen en meten of het wel ‘normaal’ evolueert.
Meten is weten en dat durft al wel eens voor stress te zorgen bij ouders wanneer het kind dan niet voldoet aan het ‘normale’ plaatje of wanneer het niet voldoende slaapt of een bepaalde fruit- of groentesoort niet lust. Elk kind is uniek en laten we dat koesteren.
Een leidraad is handig en het is logisch dat we de neiging hebben om bepaalde zaken efficiënter te willen laten verlopen. Toch is het bijzonder belangrijk om vertrouwen te blijven behouden in het natuurlijke proces en te luisteren naar de noden van jezelf en je kind.
Om te resoneren met je kind en er voortdurend vanuit een verwondering naar te kijken. We moeten de illusie loslaten dat we alles kunnen controleren, sturen en manipuleren en ons bewust worden van programmeringen over opvoeding.
We denken voortdurend dat we ons de wijsheid van de natuur of het enorme kennen dat in de natuur ligt kunnen toe-eigenen, maar we kunnen dat maar in enorm beperkte mate, zegt professor Desmet.
“De werkelijke, enorme opdracht waar we als cultuur voor staan en ook als opvoeders en mensen die kinderen meenemen in een bepaalde richting, is om ons allemaal samen steeds beter en helderder te realiseren dat de rationaliteit maar een heel beperkt deel van ons streven zou moeten zijn.
De werkelijke kennis bestaat uit een soort tijdelijk resoneren, tijdelijk deelachtig zijn in het mysterie rondom ons zonder te proberen dat mysterie te bezitten, te claimen en in vormen te wringen die ons verstand ons oplegt.”
TECHNOLOGIEGEBRUIK VERMINDEREN
Omdat de mens effectief wordt weggetrokken uit zijn resonantie door te veel technologiegebruik, pleit Desmet ervoor om het gebruik ervan drastisch terug te schroeven in de maatschappij. Steevast worden we verleid door - ‘je leven wordt zoveel makkelijker met dit vernuftig staaltje technologie’ - beloftes. We beseffen veel te weinig wat de enorme menselijke kostprijs is en er is amper bewustmaking rond de effecten op lange termijn. Er zijn een aantal mooie en vruchtbare kanten aan technologiegebruik, maar laten we er opmerkzaam mee omspringen, vraagt hij, en wees je ervan bewust dat schermverslaafde kinderen aanzienlijk minder resoneren met hun omgeving.
SPEELSHEID BEWAREN
“Freud zei: elk groot mens, iemand die echt iets origineels gecreëerd heeft, heeft iets van het kind in zich bewaard. Ik denk dat de speelsheid van een kind het hoogst haalbare is.”
Laat een kind spelen, laat het uniek zijn, laten we diversiteit toejuichen en laten we ons als mens onderscheiden van anderen via taal, kledij, stijl, muziekkeuze, objecten die we creëren… want dat is in wezen het mens zijn.
Professor Desmet wenst kinderen toe dat ze kinderen kunnen zijn en ons veel leren over de essentie van kind zijn.
Interesse in podcasts over kinderen begeleiden in deze woelige tijden? Ga naar de website waar je kan kiezen tussen de podcast versie en de film versie : www.letthembe.eu
Hier ziet u alvast de trailer als opwarmer: