Sinds het begin van de oorlog in Oekraïne in 2014 is de berichtgeving vanuit het Westen helaas sterk gekleurd geweest. Het overheersende narratief portretteert Poetin als een brute schurk die koste wat kost moet worden afgezet. Met mijn achtergrond als voormalig luchtmachtcommandant en NATO intelligence officer, en mijn ervaring in diverse missies in Oekraïne en andere voormalige Sovjetlanden, wil ik in dit artikel aantonen dat de realiteit veel complexer is dan vaak wordt geschetst. Het is mijn doel om een breder perspectief te bieden en de nuances in dit conflict te belichten. Het voortdurende eenzijdige narratief heeft ernstige gevolgen, met Oekraïne dat dreigt te veranderen in een ware begraafplaats. Tot nu toe heeft de oorlog al minstens een half miljoen mensen het leven gekost, terwijl miljoenen anderen het land hebben verlaten en de meesten van hen hebben aangegeven nooit meer terug te keren. Sommige steden zijn grotendeels verwoest, met slechts weinig gebouwen die nog overeind staan. Het is mijn mening, en ik begrijp dat dit standpunt niet populair zal zijn, dat Washington en zijn NAVO-bondgenoten helaas net zo verantwoordelijk zijn als de Russische president voor de huidige situatie in Oekraïne.
Laten we eerst even teruggaan in de tijd, naar het begin van de jaren 1990. De Berlijnse Muur is gevallen. In Midden- en Oost-Europa hebben landen die onder controle stonden van de Sovjet-Unie zich snel bevrijd via krachtige straatprotesten. Duitsland heeft nu een hereniging op de agenda staan, en bondskanselier Helmut Kohl wil snel handelen om het momentum niet te verliezen. Er is echter instemming nodig van Moskou, dat nog steeds troepen in Oost-Duitsland heeft gestationeerd. In de beginweken van 1990 ontstaat er een intensieve pendeldiplomatie. Op 31 januari komt de Duitse minister van Buitenlandse Zaken, Hans-Dietrich Genscher, naar de Beierse plaats Tutzing met een formule: Het herenigde Duitsland zou lid kunnen worden van de NAVO, maar de alliantie zou niet verder naar het oosten uitbreiden. James Baker, de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, neemt deze formule mee naar Moskou en legt aan Sovjetleider Michail Gorbatsjov voor dat de NAVO "not one inch" naar het oosten zou uitbreiden. Moskou gaat akkoord en Duitsland wordt herenigd.
Het is overduidelijk dat de belofte van James Baker op gigantische wijze is geschonden. De NAVO heeft de afgelopen decennia niets anders gedaan dan zich steeds verder naar het oosten uitbreiden. In de vroege jaren van Poetins ambtstermijn leek de Russische president daar niet al te veel bezwaar tegen te maken. Hij had immers genoeg andere problemen te tackelen, aangezien zijn land in een puinhoop verkeerde. Daarnaast deed hij moeite om een goede verstandhouding op te bouwen met westerse leiders en liet hij regelmatig weten dat hij graag wilde dat Rusland zou worden opgenomen in de NAVO of een nieuwe moderne militaire alliantie. Hij wilde er simpelweg bij horen. Het spijtige is dat zijn voorstellen altijd werden weggelachen, wat de situatie voor hem des te pijnlijker maakte.
Dit stuitte echter op weerstand van verschillende invloedrijke Amerikaanse neoconservatieven, ook wel neocons genoemd. Historici situeren de politieke oorsprong van het neoconservatisme vaak in de jaren zeventig, tijdens het presidentschap van Nixon. Democratische senatoren Henry Jackson en Richard Perle waren destijds uit morele overwegingen fel gekant tegen het detente-beleid van Richard Nixon en Henry Kissinger. Het idee om de Sovjet-Unie te beschouwen als een politiek en moreel gelijkwaardig land was voor Jackson en Perle onacceptabel. Aan het begin van deze eeuw hadden deze neocons aanzienlijke macht en veel van de mensen rondom George W. Bush kwamen voort uit deze stroming. In 2008 verklaarde president George W. Bush: "Oekraïne zal lid worden van de NAVO." Angela Merkel waarschuwde dat Poetin dit zou opvatten als een absolute vernedering en het overschrijden van een rode lijn die nooit zal worden getolereerd. Sinds deze uitspraak van Bush heeft Poetin inderdaad zijn houding veranderd en herhaaldelijk benadrukt dat hij dit nooit zou accepteren. Dit standpunt wordt niet alleen door Poetin gedeeld, maar ook door de hele heersende klasse in Rusland. Zelfs als Poetin morgen zou overlijden, is het waarschijnlijk dat zijn opvolger dezelfde opvattingen en acties zou uitvoeren. Stel je eens voor wat de reactie van de Verenigde Staten zou zijn als Rusland raketsystemen zou plaatsen in Mexico?
Niet alleen de neocons uit de VS hebben overigens een afkeer van Rusland, maar ook een selecte groep globalisten is gefrustreerd door het gebrek aan volledige medewerking van Poetin aan hun wereldwijde agenda. Rusland hecht veel waarde aan het principe van de natiestaat en is vastbesloten om trouw te blijven aan hun orthodoxe en christelijke cultuur. Ze willen hun grenzen niet openstellen voor economische migranten uit het Midden-Oosten en Afrika. Eén van de meest bekende van deze globalisten is George Soros. Hij is een invloedrijke financier van globalistische en anti-nationalistische bewegingen en hij zet zijn immense kapitaal al enkele decennia in om Rusland te dwingen zich te schikken naar zijn doelen. Het is dan ook geen al te grote verrassing dat de mainstream media gedurende de afgelopen 15 jaar klakkeloos het narratief van deze globalisten hebben overgenomen en meewerken aan talloze pogingen om Rusland én Poetin te vernederen.
De oorlog die sinds 2014 woedt, is dan ook het gevolg van verschillende westerse machthebbers die ervoor kozen om Poetin te kleineren en zich te mengen in Oekraïne. Er werd aanzienlijk geïnvesteerd in anti-Russische sentimenten en Oekraïne werd beloftes van veel geld gedaan als het bij de EU zou komen. Elk jaar werd het duidelijker dat de Amerikanen een proxy-oorlog wilden ontketenen in Oekraïne om Rusland te verzwakken. Veel Oekraïners werden aangetrokken door de verleidelijke beloftes van Europa en Amerika. Oekraïne is immers geen welvarend land en de mogelijkheid om bij de EU te horen sprak, begrijpelijk, tot de verbeelding. Het probleem is echter dat Oekraïne het meest corrupte land van Europa is en absoluut nog niet klaar is om lid te worden van de EU. Belangrijker nog, het is een enorme belediging voor Rusland. In plaats van het voeden van verdeeldheid, had de boodschap in 2008 moeten zijn dat zowel Rusland als Oekraïne opgenomen hadden moeten worden in een groter verband.
Op 24 februari 2022 lanceerde Rusland een invasie van Oekraïne als een escalatie van de Russo-Oekraïense Oorlog die in 2014 begon. In een verrassende zet zette Poetin slechts 90.000 Russische troepen in voor een oppervlakkige penetratie-aanval over een breed front. Opmerkelijk was dat hij het bevel gaf om zo min mogelijk collateral damage te veroorzaken en zo weinig mogelijk Oekraïense militairen te laten sneuvelen. Hij beschouwt de Oekraïners namelijk als broeders en voerde deze actie met aarzeling uit. Het doel van deze invasie was het voorkomen van een snelle toetreding van Oekraïne tot de NAVO. Op dat moment telde het Russische leger slechts 245.000 militairen, en Poetin had geen intentie om deze oorlog lang te laten duren. Hij hoopte al bijna 15 jaar tevergeefs Washington en het Westen te overtuigen van Moskou's bezwaren tegen de uitbreiding van de NAVO naar het oosten en hij wou laten zien dat hij nooit zou aanvaarden dat Oekraïne lid zou worden van de NAVO. Poetin ging ervan uit dat Washington en zijn NAVO-bondgenoten de voorkeur zouden geven aan onderhandelingen boven een destructieve regionale oorlog met het potentieel om te escaleren naar nucleair niveau. Helaas bleek Poetin's veronderstelling onjuist.
In plaats van voorzichtig te handelen en rekening te houden met Rusland's nucleaire arsenaal, zoals eerder gebruikelijk was in de omgang met Moskou, negeerde Washington de noodzaak aan voorzichtigheid. Hoewel er aanvankelijk vrij snel gesprekken werden gestart tussen Rusland en Oekraïne na de escalatie, werden deze onderhandelingen gestopt door de interventie van de Verenigde Staten. Een maand na het begin van de crisis waren er onderhandelingen gaande over een staakt-het-vuren en terugtrekking van troepen, waarbij Oekraïne zelfs bereid was om neutraliteit te overwegen. Echter, dit idee van neutraliteit werd volledig afgewezen door de Amerikanen. Boris Johnson, gestuurd door Joe Biden, zorgde ervoor dat alle onderhandelingen met Rusland werden stopgezet. De Verenigde Staten gaven Oekraïne duidelijk te kennen dat neutraliteit geen optie was. Ze beloofden Zelenski steun en hulp bij het winnen van het conflict, maar op voorwaarde dat hij zich strikt aan de Amerikaanse wensen zou houden.
Poetin heeft volgens mij het laatste jaar bewezen een voorzichtige strateeg te zijn. Na het snel inzien van zijn fout inzicht dat er helaas niet snel ging onderhandeld worden, heeft hij de Russische troepen snel geherpositioneerd naar strategische verdediging, een economische maatregel om verliezen aan Russische zijde te minimaliseren en Oekraïense verliezen te maximaliseren. Deze verandering in strategie heeft gewerkt. Ondanks de overvloed aan moderne wapens, geld, buitenlandse strijders en inlichtingen die naar Oekraïne zijn gestuurd, heeft de door Washington gesteunde proxy het onderspit gedolven. De ziekenhuizen in Oekraïne zijn overvol met gewonden en Oekraïense slachtoffers liggen verspreid over het slagveld. Kiev verkeert in een kritieke toestand en heeft dringend steun nodig om te overleven. Aan de andere kant is Rusland sterker dan ooit, vooral hun militaire apparaat. In iets meer dan een jaar tijd is hun troepensterkte gestegen tot 1.130.000, meer dan vier keer zoveel als aan het begin van het conflict iets meer dan een jaar geleden. Bovendien draait hun defensie-economie op volle toeren en produceert het op een gigantisch tempo de modernste wapensystemen. Terwijl Rusland krachtig opbouwt, heeft de NAVO vrijwel alle wapendepots in Europa geleegd en munitie naar Oekraïne gestuurd. Hierdoor lijken de Europese landen momenteel verzwakt.
De uithongeringsstrategie van Rusland heeft dus opmerkelijk succes behaald, maar dit succes maakt het conflict momenteel gevaarlijker dan ooit sinds het begon in februari 2022. De reden hiervoor is dat defensieve operaties geen oorlogen kunnen winnen, maar Washington blijft geloven dat Oekraïne kan zegevieren. Washington en bijgevolg ook de media minimaliseren de verliezen van Oekraïne en overdrijven die van Rusland. Hierdoor escaleert het conflict elke maand verder, aangezien steeds meer zware wapens naar Oekraïne worden gebracht. De volgende stap is het leveren van gevechtsvliegtuigen. Deze toenemende wapenstroom voedt de spanningen en vergroot het risico op verdere escalatie. Vooral Polen en Litouwen roepen steeds luider om, ook officieel, troepen naar het Westen van Oekraïne te sturen en daar een corridor te vormen. Dit zou mijn inziens zeer dom zijn en Poetin zou daar ontzettend hard op reageren en die troepen zouden, vrees ik, zeer snel van de kaart geveegd worden. U mag dit vrij letterlijk nemen trouwens. Gelukkig lijkt de motivatie bij de andere NAVO-partners om dit te laten escaleren de laatste maanden enorm afgenomen. Dit was zeer duidelijk tijdens de recente NAVO-top in Vilnius in juli 2023. Achter de schermen werd daar vooral nagedacht over wat de beste exit-strategie zou zijn om dit wespennest zo ongeschonden mogelijk te kunnen verlaten. Vooral Zelenski moest daar ontdekken dat er van de beloofde steun van zowel de Amerikanen als de andere Europese landen steeds minder overbleef.
De harde realiteit is dat de toestand van het Oekraïense leger vandaag bijzonder zorgwekkend is. Door het geplande offensief om te tonen dat ze sterker zijn dan de Russen sterven er dagelijks honderden Oekraïense soldaten zonder dat er terreinwinst wordt geboekt. Bij de Russen vallen er amper slachtoffers. President Zelenski wordt daarnaast ook geconfronteerd met massale desertie en ongehoorzaamheid binnen de Oekraïense strijdkrachten, wat zijn leiderschap ter discussie stelt. Oekraïense officieren moeten zelfs geweld gebruiken tegen soldaten die weigeren om in de strijd te gaan. Een groot aantal deserteurs geeft zich in hele pelotons over. De Oekraïense militairen zijn zich er ook van bewust dat als ze zich overgeven, ze in Rusland naar behoren worden behandeld. Hetzelfde kan helaas niet gezegd worden van Russische militairen wanneer zij als krijgsgevangenen worden genomen; zij worden blootgesteld aan schendingen van het internationaal humanitair recht. Van dit laatste vernemen we ook niets in de mainstream media helaas. Ik durf vandaag onomwonden te stellen dat het Oekraïense leger op instorten staat en het is volgens mij slechts een kwestie van tijd voordat Rusland volledige controle overneemt. Onze politici en media zijn mogelijk misleid en denken oprecht dat westerse hulp een sterk Oekraïens leger heeft opgebouwd, maar helaas is het tegendeel waar.
Volgens mijn mening verergeren westerse media de problemen door kritiekloos nepnieuws over te nemen. Ze beweren bijvoorbeeld dat de Russische generaals en hun troepen disfunctioneel zijn, verstrikt in corruptie en luiheid, en dat Oekraïne kan winnen als het meer steun krijgt. Hierdoor lijkt het waarschijnlijk dat Washington en zijn bondgenoten doorgaan met het leveren van apparatuur en munitie, zij het mogelijk niet in dezelfde hoeveelheden en kwaliteit als in het recente verleden. Deze berichtgeving versterkt het idee dat extra hulp aan Oekraïne de situatie kan keren, wat totaal onjuist is. In de media zien we bovendien overal verhalen dat Rusland economisch lijdt onder de sancties en de oorlog. Het Westen hoopte Poetin op de knieën te krijgen, maar het tegenovergestelde lijkt te zijn gebeurd. Ondertussen zakt Duitsland verder weg, terwijl Rusland economisch sterker wordt. Volgens de laatste gegevens van de Wereldbank is Rusland recentelijk zelfs de grootste economie van Europa geworden en heeft het Duitsland ingehaald. Op basis van schattingen op basis van officiële gegevens van het land, gepubliceerd door de Wereldbank en het IMF, bedroeg het bruto binnenlands product van Rusland eind vorig jaar $5,51 biljoen in termen van koopkrachtpariteit. Dit cijfer is 38% groter dan de officiële schatting van $3,993 biljoen. Ondanks de sancties hebben zowel het IMF als de Wereldbank onlangs hun prognoses voor de Russische economie verhoogd en voorspellen ze verdere groei. Sterke handel en industriële productie, evenals hogere dan verwachte energie-inkomsten, ondersteunen deze voorspellingen. Sommigen suggereren dat dit een bewust beleid is van de Amerikanen om Duitsland te verzwakken door de-industrialisatie. De achilleshiel van de Duitse maakindustrie was altijd al energie. Door de oorlog zijn de energieprijzen in Europa gigantisch toegenomen. In de rest van de wereld was deze evolutie niet te merken, integendeel. De VS heeft op die manier vanuit haar machtspositie Duitsland op de economische knieën geholpen door de handelsrelatie tussen Duitsland en Rusland te saboteren. Denk hierbij ook aan de explosies van gaspijpleidingen Nord Stream 1 en 2 die hoogstwaarschijnlijk ook het werk waren van de VS. De bedoeling van de neocons is om Europa (terug) te transformeren in een wingewest van de VS, met relatief lage lonen in vergelijking met de VS. Vanuit het perspectief van de VS werd de EU altijd gezien als een economische concurrent.
Het is daarnaast volgens mij ook van cruciaal belang om te begrijpen dat Poetin de steun heeft van ongeveer de helft van de landen op deze planeet. Veel van deze landen behoren uiteraard niet tot het Westen en hebben nog vers in het geheugen hoe de Verenigde Staten hun landen hebben beïnvloed of verwoest. De geschiedenis van westerse inmenging, geopolitieke machtsstrijd en economische belangen heeft een diepe indruk achtergelaten bij deze landen. Ze zien Poetin als een leider die zich verzet tegen de westerse dominantie en het imperialisme. Steeds meer Afrikaanse landen zoeken daarom ook toenadering tot Rusland. Een cruciale gebeurtenis om in de gaten te houden is de aanstaande meeting van de BRICS-landen op 22 augustus 2023. Op deze bijeenkomst stellen ze vermoedelijk een gezamenlijke munt voor, wat op termijn het doodvonnis zou kunnen betekenen voor de dollar als wereldmunt. Deze landen, bestaande uit Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika, vormen een opkomend economisch blok dat de potentie heeft om de financiële en economische machtsverhoudingen te veranderen. Het is duidelijk dat het Westen, inclusief de Verenigde Staten, economische uitdagingen doormaakt. De gevolgen van de wereldwijde financiële crisis en de toenemende schuldenlast hebben de economieën van westerse landen onder druk gezet. Dit versterkt het gevoel van onvrede en ontevredenheid bij landen die al lang het idee hebben dat ze benadeeld worden door het huidige financiële systeem. Poetin en veel andere landen beseffen dat de huidige machtsverhoudingen aan het verschuiven zijn en dat er kansen liggen om hun positie te versterken. Ze zien de huidige situatie als een kans om op te eisen waar ze naar eigen zeggen al decennialang recht op hebben, zoals een gelijkwaardige rol in de mondiale economie en politiek. Hierbij speelt ook het streven naar autonomie en soevereiniteit een belangrijke rol. Als gevolg hiervan moeten westerse landen, met name de Verenigde Staten en Europese landen, zich bewust worden van de veranderende dynamiek in de internationale arena. Het is van essentieel belang om een dialoog aan te gaan met landen als Rusland en de andere BRICS-landen, in plaats van vast te houden aan oude conflicten en confrontaties. Een constructieve aanpak kan leiden tot een meer evenwichtige en samenwerkende internationale orde, waarin de belangen van alle landen worden erkend en gerespecteerd. Het is van belang om een gemeenschappelijke basis te vinden voor samenwerking en dialoog, in plaats van het voortzetten van een neerwaartse spiraal van escalatie en confrontatie. Alleen door gezamenlijke inspanningen en begrip kunnen we werken aan een stabielere en vreedzamere wereld.
Vorig jaar in maart schreef ik al dat elk conflict uiteindelijk aan de onderhandelingstafel moet worden opgelost. Mijn standpunt is nog steeds onveranderd. Het is nu de hoogste tijd voor onze Europese leiders om hun koers drastisch te wijzigen. Hoe langer we wachten hoe meer Oekraïense burgers en militairen elke dag hun leven verliezen. Het leveren van wapens moet onmiddellijk stoppen, omdat dit helaas alleen maar leidt tot meer slachtoffers en escalatie van het conflict. In plaats daarvan is het essentieel dat we met Poetin en andere betrokken partijen in gesprek gaan. Het conflict kan worden beëindigd als er snel garanties komen dat Oekraïne altijd neutraal zal blijven. Deze garanties kunnen ervoor zorgen dat de oorlog morgen al tot een einde komt. Het is een pragmatische en vreedzame benadering die moet worden omarmd door alle betrokken partijen.
We moeten beseffen dat we altijd buren zullen zijn van de Russen, en ruzie maken met onze buur is gewoon niet verstandig. Vooral nu, met de economische situatie op het punt van ontploffen na decennialange schuldenopbouw, is het cruciaal om een goede relatie te hebben met onze buur, die waardevolle grondstoffen bezit. We moeten oude vijandigheden en confrontaties achter ons laten en in plaats daarvan streven naar dialoog, begrip en samenwerking. Door constructieve gesprekken kunnen we een basis leggen voor vrede en stabiliteit. Laten we verder kijken dan geopolitieke belangen en samen streven naar een wereld waarin alle landen in wederzijds respect en vreedzaam samenleven kunnen floreren, door conflicten te beëindigen en samen te werken aan een betere toekomst met economische groei, stabiliteit en vrede voor iedereen.
Steven Arrazola de Oñate